Tẩy chay lao động Thanh Hoá - Nghệ An - Hà Tĩnh!

Theo NLD, ngày 09,10/10/2012.

Từ công khai đến “quy định ngầm”, kể từ năm 2006, một số doanh nghiệp ở Bình Dương đã từ chối tiếp nhận lao động đến từ các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh… với nhiều lý do rất mơ hồ.

“Quy định ngầm” này đã và đang làm cho con đường vào nam “kiếm cơm” của hàng ngàn lao động các tỉnh trên khốn khó chồng chất khốn khó.

Kỳ 1: Đi đến đâu cũng bị "đóng cửa"

Trong vòng 2 tuần lễ, ép cho cái giọng mình lơ lớ Bắc, tôi trong vai người chị đi xin việc cho đứa em trai. Cùng đi với tôi là một người bạn Thanh Hóa.

Với chiếc xe biển số 36 kèm một bộ hồ sơ, chúng tôi rong ruổi qua nhiều KCN-KCX của Bình Dương xin việc, nhưng hiếm có nơi nào nhận. Lý do hồ sơ của tôi bị loại, đơn giản vì “Công ty không tuyển người Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh”!

Từ công khai đến “ngầm định”

Khi biết chúng tôi có ý định xin làm công nhân, những người “đồng hương” chép miệng khuyên: “Anh chị cứ đi xin rồi biết, nhọc công, chứ chẳng được gì ngoài cái lắc đầu”. Dũng Đen- quê Thanh Hóa,  hiện đang làm CN trên KCN Tân Bình - kể: “Cách đây mấy năm khi em mới vào Bình Dương, đi xin việc ở KCN Đại Đăng, Phú Lợi, em đã phát hoảng khi thấy một công ty giày da treo một tấm băngrôn với dòng chữ: “Không tuyển lao động Thanh Hóa, Nghệ An”.

Và bây giờ, thay vì trưng ra băngrôn như cách đây mấy năm, việc từ chối lao động Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh biến thành một quy định ngầm. Từ vòng nhận hồ sơ đến vòng phỏng vấn hoặc ngay cả khi đã “lọt” vào công ty rồi, nhưng cũng rất dễ bị “rớt” ra ngoài vì cái hộ khẩu miền Trung.

Tại KCN Sóng Thần, nơi đầu tiên chúng tôi nộp hồ sơ là Công ty TNHH H.D- chuyên chế biến, xuất khẩu cá biển, cá ngừ. Công ty có nhu cầu tuyển dụng 400 nam, nữ CN với nhiều chế độ ưu đãi, lương lại khá. Nhưng khi biết chúng tôi là người Thanh Hóa, bảo vệ công ty liền từ chối nhận hồ sơ. Chúng tôi năn nỉ thì nhận được chia sẻ từ một bác bảo vệ luống tuổi: “Không được con ơi, người ta đã không cho bố nhận hồ sơ của những lao động Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh và cả Quảng Bình. Con có năn nỉ thế nào, bố cũng đành chịu. Nhận hồ sơ của các con, bố sẽ bị bộ phận tuyển dụng trách vì đã làm sai quy định của công ty”.

Hôm sau, tôi liên lạc với số điện thoại trên thông báo tuyển dụng của công ty trên, với mong muốn xin cho thằng em người Thanh Hóa vào làm công nhân, một lần nữa tôi nhận được câu trả lời: “Không nhận được, vì đây là quy định của công ty”.

Tôi bèn bảo: “Anh cố gắng giúp em, chi phí thì em gửi riêng cho anh”. Bên kia vẫn không động lòng: “Cũng không được, vì sau đó còn có 2- 3 người ở bộ phận tuyển dụng phỏng vấn nữa, gặp hồ sơ các tỉnh trên, bằng lý do này hay lý do khác cũng sẽ bị loại ra thôi”.

Một số công ty trong các KCN-KCX như Đồng An, Đồng Đăng, Phú Lợi..., chúng tôi đều nhận được những cái lắc đầu hoặc ánh nhìn dè bỉu từ bảo vệ của công ty. Đa số ở các công ty, bảo vệ là nơi đầu tiên nhận hồ sơ và cũng là khâu đầu tiên thực thi “cái quy định ngầm” ấy. Tương tự, nhiều lao động mới “chân ướt chân ráo” đi xin việc cũng đã không lọt qua vòng “gửi hồ sơ”, nói chi đến việc được gọi phỏng vấn hay được nhận vào làm.

Liên hệ với số điện thoại trên thông báo tuyển dụng của Công ty may E.V (KCN Đồng An) xin vào nộp hồ sơ tuyển dụng vị trí 20 nam công nhân đóng thùng, thì được chị Phượng - bộ phận nhân sự - trả lời: “Nữ thì chúng tôi không ngại, bao nhiêu công ty cũng nhận, nhưng nam thì khó đấy. Lao động nam các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh muốn vào làm, phải có người trong công ty bảo lãnh”. 

Người lao động khốn khổ

Cùng nộp hồ sơ với chúng tôi cũng có rất nhiều lao động là người Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, nhưng tất cả chúng tôi đều tiu nghỉu ra về vì không có nơi nào tiếp nhận. Anh bảo vệ ở Công ty E.V - KCN Đồng An - nói: “Tôi cũng là người Thanh Hóa đây. Tôi hiểu cảm giác của mọi người, nhưng thật tình mà nói một số người ở tỉnh mình hay gây gổ đánh nhau, nhậu nhẹt, lại còn nóng tính. Đã thế lại rất “đoàn kết”, hễ một người bị cho nghỉ việc thì lập tức sẽ có một nhóm phản đối...

Một ''con sâu làm rầu nồi canh'', chỗ này truyền chỗ kia, thế nên mới có cái quy định ngầm “Không tuyển nam lao động các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh” ra đời, đã làm lao động các tỉnh Thanh-Nghệ-Tĩnh khốn khổ bao nhiêu năm nay”.

Trong những ngày lặn lội đi xin việc, chúng tôi quen được khá nhiều “đồng hương”. Chủ nhân của những chiếc xe mang biển số 36, 37, 38 đang dừng trước cổng Công ty E.V, ai nấy thất thểu, tay cầm mấy bộ hồ sơ.

Hùng - quê Đức Thọ, Hà Tĩnh - thở dài: “Lên TPHCM thì dễ xin việc, nhưng chi phí sinh hoạt lại đắt đỏ, xuống Bình Dương thì bị từ chối. Bị từ chối vì không có kinh nghiệm hay gầy ốm đã đành, đằng này bị từ chối vì hộ khẩu, vì chính nơi mình sinh ra”. Hùng “Nam tiến” đã được 2 năm, nhưng vẫn chưa “danh chính ngôn thuận” làm chính thức cho một doanh nghiệp nào. 

Anh Nguyễn Văn Hải (quê Thọ Lâm, Thọ Xuân, Thanh Hóa) - hiện đang làm công nhân cho một công ty chuyên làm thú gốm trên KCN Tân Bình - bộc bạch: “Ngày tôi mới vào Nam, cũng vác hồ sơ xin việc nộp vào một số công ty ở Phú Lợi, Thủ Dầu Một, Bình Dương, nhưng chẳng có nơi nào nhận. Trong khi cùng đi xin việc với mình, những người ở tỉnh khác họ lại nhận, hồ sơ của mình thì họ từ chối thẳng thừng với lý do không tuyển người Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh. Lúc đó tôi ứa nước mắt vì buồn và tủi.

Đồng ý rằng, nhiều người quê tôi đôi khi hùa vào đám đông mà không biết hậu quả, nhưng đó cũng chỉ là một số ít, hoặc họ muốn bảo vệ nhau nhưng không biết như vậy là sai. Tôi nghĩ, nếu được chỉ ra cái sai mọi người sẽ thay đổi. Tha hương vào Nam cầu thực, có ai nghĩ mình bị từ chối chỉ vì cái “hộ khẩu” bao giờ?

Gần 2 tuần xin việc, đi đến đâu họ cũng từ chối. Số tiền mang theo sắp hết, nên tôi phải lên TPHCM. Tôi xin vào làm cho một công ty thú gốm, đi làm từ 10 giờ tối đến 8 giờ sáng, cực thì cực, nhưng mà người ta lại nhận mình”.

Không biết báo ai(?!) Khi được hỏi tại sao không báo cơ quan chức năng về trường hợp các công ty từ chối nhận lao động các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh chỉ vì hộ khẩu, đa số lao động cho rằng, chỉ có bảo vệ mới từ chối trực tiếp và nói rõ lý do không nhận hồ sơ là vì hộ khẩu. Bộ phận tuyển dụng thì có đủ lý do để từ chối, hoặc không gọi phỏng vấn, đó là quyền của doanh nghiệp, của nhà tuyển dụng. “Muốn báo cơ quan chức năng để chúng tôi được đối xử công bằng, nhưng chẳng biết báo ai và phải báo như thế nào?” - một lao động nam thở dài.

Quy định ngầm không tuyển lao động các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh ở Bình Dương là có thật. Tuy nhiên, việc này muốn xử lý phải "nói phải có sách, mách phải có chứng" vì doanh nghiệp lách luật.

Kỳ cuối: Đừng để “quýt làm cam chịu”

Quy định ngầm không tuyển lao động các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh ở Bình Dương là có thật, nhưng khi được hỏi, bộ phận tuyển dụng và các chủ doanh nghiệp sẽ phủ nhận hoặc sẽ đưa ra những lý do khá mơ hồ. Thậm chí còn viện dẫn là luật không quy định nên không biết xử lý thế nào (!?).

Từ chối vì lời đồn?

Khi chúng tôi xin việc tại công ty TNHH H.D (KCN Sóng Thần), nhìn chúng tôi năn nỉ hết lời, bác bảo vệ cũng tỏ vẻ cảm thông: “Con ơi, giờ bố cũng không biết phải làm sao con ạ. Bố biết là ở đâu cũng có người tốt, kẻ xấu, nhưng quy định của công ty là vậy thì bố biết làm sao. Bố ngồi đây nhận hồ sơ, lắm lúc bố cũng ứa nước mắt nhìn mấy đứa mới học xong phổ thông, mặt mày non choẹt, hiền khô vào đây xin việc, mà vẫn bị từ chối. Khổ lắm mới phải tha hương vào đây, chứ có sướng gì. Tụi con tìm chỗ khác vậy”.

Khi tôi hỏi, trước đây lao động Nghệ An, Thanh Hóa của công ty hay đình công, quậy phá lắm hay sao, mà giờ họ không nhận, bác bảo vệ chép miệng: “Công ty chưa bao giờ xảy ra tình trạng đó, lương bổng, bảo hiểm đầy đủ, công nhân thích lắm chứ. Nhưng mà bố không biết lý do vì đâu nữa, chỉ biết là quy định nó vậy”.

Ngay sau đó, tôi liên lạc với công ty TNHH H.D thì được tiếp tân tên Hồng báo là lãnh đạo công ty hiện vắng mặt, xin gặp phòng nhân sự thì được báo là ai cũng bận. 

Để có câu trả lời từ công ty, tôi phải nhờ bà Bích Hạnh - Chủ tịch Công đoàn KCN - KCX Bình Dương - liên lạc với cán bộ công đoàn cơ sở kiêm phụ trách tuyển dụng của công ty là ông Phi, thì được giải thích rằng: Trong tháng qua, công ty có xảy ra một vụ trộm cắp tài sản, camera phát hiện được và một vụ công nhân đánh nhân viên quản lý của công ty đều do lao động Nghệ An làm. Cho nên sau vụ việc này, công ty sẽ rà soát lại hồ sơ của người lao động!

Sau đó, tôi xin hẹn gặp ông Phi để tìm hiểu vụ việc thì ông Phi dọa... đã báo lên công an trường hợp tôi đã giả mạo nhà báo, giả mạo cán bộ công đoàn và mong tôi đừng bao giờ liên lạc(!). Nếu công ty không có “quy định ngầm” như người lao động phản ánh thì cớ gì phải “bế quan toả cảng” như vậy?

Thực tế, lao động các tỉnh trên bị từ chối là chuyện có thật, nhưng khi được hỏi, các doanh nghiệp trên đều từ chối và khẳng định rằng không hề có quy định đó. Trao đổi với chúng tôi, ông T.V.P - chủ cơ sở chế biến, xuất khẩu thủy sản KCN Đồng An - chia sẻ, công ty của ông cũng rất hạn chế tuyển lao động các tỉnh trên, vì bạn bè ông khuyến cáo không nên tuyển.

Thực tế, tại công ty ông chưa xảy ra trường hợp lao động các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh đình công, hay trộm cắp, quậy phá gì, nhưng công ty bạn ông thì có. Và mỗi lần như vậy, họ đều gửi hồ sơ, hình ảnh của các lao động đó cho ông hoặc cho cả nhóm để biết mà tránh không tuyển những lao động đó. Lâu dần ông cũng ngại tuyển cả những người có hộ khẩu các tỉnh trên.

Lý do chính được các doanh nghiệp đưa ra cho việc không tuyển dụng lao động các tỉnh trên là vì: “Họ quậy quá. Họ nóng tính lại còn hay nhậu. Những vụ lãn công, đình công của các doanh nghiệp đều do người các tỉnh trên “lãnh đạo”. Họ “đoàn kết” lắm, hễ một người có chuyện là rất nhiều người hùa theo, gây náo loạn lên cả”.

Trao đổi với PV, ông Lê Sơn Hải - GĐ Cty đầu tư sản xuất Đức An, cũng là một người Thanh Hóa - ông cho rằng: “Khi những người cùng hoàn cảnh, đặc biệt cùng quê thì họ càng đoàn kết, gắn bó chia sẻ với nhau. Nhưng một số người không được học cách ứng xử, nhận thức chưa đúng, nên tinh thần đoàn kết cộng đồng lại biến thành đoàn kết cực đoan mà họ không hề biết”.  

Lúng túng vì luật không quy định

Ông Bùi Thanh Nhân - Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Bình Dương - thừa nhận, thực tế một số doanh nghiệp từ chối tuyển lao động các tỉnh trên và bắt đầu manh nha từ cuối năm 2006, chủ yếu là những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp thuộc các hiệp hội như giày da, thủy sản...

Ông Nhân nhận xét: Trong khi tỉnh Bình Dương đang kêu gọi đầu tư, thu hút nhân lực, đối với công nhân thường có các chương trình chăm lo đời sống công nhân, thì việc các doanh nghiệp từ chối lao động các tỉnh trên vì lý do hộ khẩu là một việc làm đi ngược với chủ trương của tỉnh.

Theo số liệu từ Bảo hiểm xã hội Bình Dương thì hiện nay, toàn tỉnh Bình Dương có hơn 600.000 lao động. Theo đó, 80% số lao động này là ngoại tỉnh, trong đó hơn 60% số lao động là người Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh. Theo ông Bùi Thanh Nhân thì ở Bình Dương hiện có nhiều doanh nghiệp, lao động các tỉnh trên chiếm đa số. Đơn cử như công ty sản xuất xe đạp Asama Việt Nam, công ty sản xuất gỗ ở KCN Đồng An, Sóng Thần số lao động các tỉnh trên chiếm từ 70 đến 80%, cũng như được giao các trọng trách quan trọng như cán bộ công đoàn hoặc trưởng xưởng, trưởng ca... 

Như vậy, việc các doanh nghiệp, công ty từ chối lao động các tỉnh trên là đi ngược với chủ trương của tỉnh. Và hiện tượng này đã có từ lâu, gây nhiều khó khăn cho lao động. Tuy nhiên, tôi đặt vấn đề đã xử lý trường hợp nào chưa và hướng xử lý như thế nào, thì bà Bích Hạnh - Chủ tịch CĐ KCN - KCX Bình Dương - khẳng định, đây là lần đầu tiên bà nghe thông tin chính thức thông báo về trường hợp này(!?).

Bà Hạnh cho rằng, Luật Lao động quy định không phân biệt đối xử về giới tính, dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, chứ không có nội dung phân biệt vùng miền, nên xử lý sẽ rất lúng túng. “Nếu phát hiện có trường hợp nào thì chúng tôi sẽ làm đề nghị gửi lên cơ quan chức năng để xử lý. Tuy nhiên, muốn xử lý phải có chứng cứ, “nói phải có sách, mách phải có chứng” - bà Bích Hạnh nói.

Bà Hạnh cũng hướng dẫn: Khi bị doanh nghiệp từ chối thẳng thừng và cho biết từ chối vì hộ khẩu, thì người lao động có thể làm đơn gửi lên công đoàn KCN - KCX Bình Dương, để cơ quan chức năng làm chứng cứ khi làm việc với doanh nghiệp.

Nên mở lớp hướng dẫn văn hóa doanh nghiệp Ông Nguyễn Tuấn Sinh - Chủ tịch CĐ Tập đoàn Mai Linh, đơn vị tuyển đa số lao động các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An - chia sẻ: "Ở đâu cũng có người tốt, kẻ xấu. Nếu chỉ dựa vào hộ khẩu của họ mà từ chối thì mình đã tước đi của họ một cơ hội việc làm. Muốn người lao động đừng gây gổ, nghỉ việc, thì mình phải chăm lo đời sống cho họ, ngoài ra còn phải có các lớp hướng dẫn văn hóa doanh nghiệp, ứng xử. Các chủ doanh nghiệp hãy nhìn vào mặt tích cực của người lao động, quá trình phấn đầu rèn luyện của chính bản thân họ, chứ đừng nhìn vào cái tiêu chuẩn hộ khẩu, vùng miền rất mơ hồ rồi quy chụp, khiến họ khó khăn thêm".