Hà Tĩnh: Đại dự án tắc nghẽn vì… tiền

Báo ĐĐK(25/02/2013)

Cách đây 5 năm trở về trước, Hà Tĩnh gần như trở thành "vùng trắng” thu hút FDI. Thời kỳ đó, chỉ cần ngó sang Nghệ An, Hà Tĩnh   cứ ao ước bao giờ được như tỉnh láng giềng. Gần đây gió đã xoay chiều, Hà Tĩnh không những ra khỏi "vùng trắng” mà còn vươn lên nằm trong tốp dẫn đầu cả nước thu hút được những dự án FDI.

Nói đến thu hút vốn đầu tư của Hà Tĩnh không thể không điểm danh những đài dự án như mỏ sắt Thạch Khê, khu công nghiệp Vũng Áng… Tuy nhiên do những khó khăn mang tính cộng hưởng của khách quan và chủ quan, các đài dự án của Hà Tĩnh đều gặp trắc trở, thậm chí có dự án rơi vào tình trạng tắc nghẽn. Điển hình cho tình trạng này là dự án của tập đoàn thép Tata (Ấn Độ). Cách đây hơn hai năm, tập đoàn thép Tata nhận được giấy phép đầu tư vào khu công nghiệp Vũng Áng với số vốn FDI đăng ký đầu tư không những lớn nhất Hà Tĩnh mà còn thuộc loại khủng của cả nước. Sau khi trao giấy phép đầu tư cho tập đoàn Tata, Hà Tĩnh như mở cờ trong bụng, không chỉ lãnh đạo mà cả người dân địa phương cũng náo nức chờ đợi một tương lai gần sẽ được "đổi đời” nhờ có đài dự án này. Đến nay, sau hơn 2 năm mong mỏi chờ đợi, đài dự án vẫn còn nằm nguyên trên giấy. Hi vọng trở thành thất vọng.

Trước hết cần khẳng định rằng, đại dự án này tắc nghẽn không vì đối tác nước ngoài, nguyên nhân thuộc về… ta. Mặt bằng không được giải phóng theo tiến độ đã cam kết, thế là đại dự án bị tắc nghẽn, cứ nằm trên giấy chờ đợi năm này qua năm khác. Quá thời hạn quy định, dự án không bị thu hồi giấy phép bởi nguyên nhân hoàn toàn thuộc về phía địa phương. Để thực thi đại dự án này (thuộc khu công nghiệp Vũng Áng) tổng diện tích mặt bằng cần giải phóng lên đến 400ha, với tổng kinh phí xấp xỉ 500 ngàn tỷ đồng (tương đương 300 triệu USD). Giải phóng mặt bằng thuộc về trách nhiệm của địa phương. Chi phí giải phóng mặt bằng lên đến gần 500 ngàn tỷ đồng, đây là khoản kinh phí quá sức đối với tỉnh nghèo Hà Tĩnh. Dù rất thông cảm với khó khăn của Hà Tĩnh nhưng trung ương không thể chi ra khoản tiền lớn như vậy để làm thay nhiệm vụ cho địa phương. Hà Tĩnh rơi vào tình trạng tiến thoái, lưỡng nan.

Để chia sẻ khó khăn với địa phương, chủ dự án (Tập đoàn thép Tata) đồng ý hỗ trợ bằng cách ứng trước cho Hà Tĩnh 50 triệu USD để có kinh phí giải phóng mặt bằng. Phải ghi nhận đó là cố gắng lớn của đối tác nước ngoài. Khoản kinh phí giải phóng mặt bằng còn lại (lên đến 250 triệu USD) vẫn là "chướng ngại vật” Hà Tĩnh không thể vượt qua. Để tháo gỡ khó khăn này, Hà Tĩnh đưa ra "sáng kiến” đề nghị chủ dự án cho ứng trước 300 triệu USD, số tiền này sẽ được trừ vào tiền thuế của những năm sau khi dự án đi vào hoạt động. Chủ dự án không chấp nhận đề nghị của Hà Tĩnh. Phía chủ dự án nhất quyết làm đúng luật thuế của Việt Nam. Luật thuế quy định: các đối tượng kinh doanh (bao gồm cả chủ dự án đầu tư nước ngoài) chỉ làm nhiệm vụ nộp thuế khi có phát sinh doanh thu thực tế. Theo đó, tập đoàn thép Tata không và không thể chi ra 300 triệu USD (xấp xỉ 500 ngàn tỉ VNĐ) ứng trước tiền thuế khi mà dự án chưa được giải phóng mặt bằng. Hà Tĩnh (cũng như các địa phương khác) nên biết rằng, mình khôn khéo nhưng đối tác nước ngoài cũng rất am hiểu luật pháp  Việt Nam nói chung, trong đó có luật thuế.

Tập đoàn thép Tata không có ý định bỏ cuộc với đại dự án đầu tư vào khu công nghiệp Vũng Áng. Hà Tĩnh sẽ "đổi đời” khi có thêm những dự án như vậy. Dự án này trở thành hiện thực  hay không, bao giờ được triển khai, việc đó trước hết và chủ yếu  phụ thuộc công việc giải phóng mặt bằng của địa phương (với tổng kinh phí lên đến khoảng 500 ngàn tỷ đồng).

Bá Tân