Lao động tình dục

BBT Hoinhammit: Mấy ngày qua nóng ran và tràn khắp các mặt báo là chuyện các người mẫu bị bắt trong đường dây gái gọi ngàn đô ở Sài Gòn. Rất nhiều ý kiến bình luận, bình loạn, chém gió, phun mưa về đề tài này. Trên báo Thanh Niên online đã đưa ra một câu hỏi khá thú vị là "Theo bạn lao động tình dục có xấu không?", sau gần một tuần đã có 1699 lượt trả lời với 223 người trả lời xấu (chiếm 13%) và 1467 người trả lời không xấu (chiếm 87%). Thật bất ngờ khi có tới 87% trả lời rằng lao động tình dục là không xấu, vậy còn bạn thì thế nào ?

Dưới đây là một bài viết của tiến sĩ Nguyễn Phương Mai ngành giao tiếp đa văn hóa, giảng viên tại Đại học Khoa học ứng dụng Amsterdam, Hà Lan, bà con cùng đọc để có cách nhìn khác về chiện nghề này rồi mờ phun mưa chém gió nhé.

  

Khi trên các trang báo và trang mạng gần đây ngập tràn hình một phụ nữ nổi tiếng bị bắt vì bán dâm, rất nhiều người cho rằng đây là một nghề thiếu lương thiện, bẩn thỉu.

Pháp luật của Việt Nam hiện đang đứng về quan điểm này. Đương nhiên, tôi tôn trọng ý kiến của những người về phe pháp luật. Trong bài viết này, tôi chỉ xin nêu một cách nhìn khác, biết đâu vì thế mà chúng ta, dù có thể không thay đổi chính kiến của mình, nhưng vẫn có thể tiếp cận cuộc sống một cách công bằng hơn.

Trước hết, đó là câu hỏi: "Nghề lao động tình dục có xấu không? Có cần phải cấm không và trừng phạt không?".

1. Lý do thứ nhất để chúng ta phản đối việc mua bán dâm là vì khá nhiều lao động tình dục là hậu quả của việc bị ép buộc, bị dụ dỗ, bị áp đặt, bị dồn vào chân tường, có rất ít lựa chọn, hoặc không còn lựa chọn nào khác. Bị ép uổng như vậy là thiếu-đạo-đức.

Nếu chúng ta nhìn vào lý luận này một cách thấu đáo, một bộ phận lớn loài người, nếu không muốn nói là tất cả, đều phải chịu đựng ở một mức độ nhất định sự ép buộc, dụ dỗ, dồn vào chân tường, với số lượng lựa chọn nhất định cho cuộc sống của chính mình. Liệu ai trong chúng ta dám nói rằng mình có thể làm 100% theo ý muốn cá nhân mà không hề có một sức ép nào? Tự do không bao giờ tuyệt đối, và bản thân chúng ta xét cho cùng ai cũng là nạn nhân của môi trường và đồng loại xung quanh: từ việc bạn chọn ngành nghề cho vừa ý bố mẹ, chọn vợ chồng cho vừa ý họ hàng, đến cả việc chọn giới tính cho hài nhi cho vừa ý tổ tiên đã chết. Chính vì vậy, nếu coi việc áp đặt kẻ khác là thiếu đạo đức thì lao động tình dục cũng như mọi nghề nghiệp khác trên đời, là hậu quả của việc bị áp đặt và phải lựa chọn phương án tốt nhất có thể trong một tình huống nhất định mà thôi.

Kết luận: Nếu cho rằng lao động tình dục là hậu quả của sự áp đặt trực tiếp hoặc gián tiếp, và vì bị-áp-đặt nên nó xấu, cần phải cấm, thì có thể suy ra rằng hàng trăm nghìn nghề nghiệp và hành động khác có thể cũng bị coi là xấu, vì nó cũng là hậu quả của áp đặt. Tôi từng nghe một giáo sư đại học tâm sự rằng anh phải chọn nghề này vì áp lực của gia đình theo truyền thống. Nói trắng ra, thân phận của anh cũng chẳng khác gì thân phận của một người lao động tình dục, phải chọn một nghề vì bị sức ép của người thân, hoàn cảnh, và xã hội.

Suy ra, ai trong chúng ta cũng là nạn nhân. Vấn đề ở đây là mức độ. Sự áp đặt như thế nào thì là nhẫn tâm, như thế nào thì cấu thành tội phạm? Giả thuyết cần được xem xét là: Nếu chúng ta có thể đảm bảo được rằng lao động tình dục không phải chịu sức ép, áp lực quá một mức quy định nào đó, thì đây hoàn toàn có thể được coi như một nghề bình thường như mọi nghề khác.

Nếu chúng ta có thể đảm bảo được rằng lao động tình dục không phải chịu sức ép, áp lực quá một mức quy định nào đó, thì đây hoàn toàn có thể được coi như một nghề bình thường như mọi nghề khác

Vả lại, chúng ta cũng không nên quên rằng còn có rất nhiều lao động tình dục tự-nguyện chọn công việc này mà không hề bị ép uổng. Suốt mấy tháng qua, bản thân tôi tham dự vào một chương trình thiện nguyện của nhà thờ tại Amsterdam, mỗi tối thứ năm đi đưa trà, cà phê cho các cô gái bán hoa ở quận Đèn Đỏ (Redlight District, Hà Lan). Tôi nhận ra rằng một bộ phận trong số họ hoàn toàn làm chủ cuộc sống của mình, và tôi thật ra đã trở thành một kẻ vô duyên khi bắt đầu công việc này với một tâm trạng xót xa. Đơn giản bởi họ không cần sự thương hại của bất kỳ ai. Giả thuyết cần được xem xét là: Nếu lao động tình dục là tự nguyện, không phải chịu áp đặt, thì lý do thứ nhất có thể được bỏ qua và đây hoàn toàn có thể được coi như một nghề bình thường.

2. Lý do thứ hai để lao động tình dục cần phải cấm là do nó thường bị gắn liền với "tội phạm". Theo số liệu của Liên Hiệp Quốc, 80% số nạn nhân bị buôn bán qua biên giới là phụ nữ và trẻ em gái, phần lớn trong số họ bị lạm dụng tình dục, ép buộc làm việc trong ngành công nghiệp tình dục, hoặc trở thành nô lệ tình dục ở các mức độ khác nhau. Mấy năm trước, tôi được xem một video chiếu cảnh các cửa sổ quận Đèn Đỏ với những cô gái bán hoa nhảy múa đồng loạt theo một điệu nhạc tưng bừng. Họ nhảy rất đẹp, như các diễn viên chuyên nghiệp vậy. Rồi nhạc phụt tắt. Họ trở lại dáng đứng bình thường bên cửa sổ chờ khách đi qua. Dòng chữ chạy qua màn hình ở giây cuối cùng: "Mỗi năm hàng ngàn cô gái được hứa hẹn một sự nghiệp rạng rỡ trong ngành công nghiệp giải trí. Con đường của họ dừng lại ở đây".

Lover boy là một thuật ngữ các bậc cha mẹ ở Hà Lan có con gái sợ nhất, ám chỉ những kẻ có vẻ ngoài điển trai, nói năng ngọt ngào, dụ dỗ các cô gái rơi vào tình yêu, rồi sau đó bằng đủ mọi thủ đoạn dẫn họ vào con đường bán dâm, cách ly với gia đình, dùng các chiêu trò khủng bố tinh thần và tình cảm để khiến con mồi hoàn toàn mất phương hướng trong cuộc sống.

Các thủ phạm gián tiếp khiến nhiều người phải làm cái nghề "thiếu đạo đức" này dài vô tận: từ những kẻ là bố mẹ, bạn đời, hoặc người yêu vì vô số lý do khác nhau đẩy người thân vào lựa chọn này, cho đến những lý do kinh tế, quyền lực, hoặc tôn giáo. Hàng trăm ngàn phụ nữ và trẻ em ở Iraq bị nhà nước Hồi giáo tự xưng IS, suy diễn từ một vài câu trong kinh Quran, để bắt làm nô lệ tình dục phục vụ cho quân lính là một ví dụ.

Hiển nhiên, kẻ thiếu đạo đức là những kẻ trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra tình trạng buộc người khác phải lao động tình dục. Để chỉnh đốn lại đạo đức, phải trừng phạt kẻ gây tội. Tuy nhiên, kẻ gây tội thường khó tìm, khó bắt, khó túm tận tay day tận trán, khó kết án. Ví dụ, không ai có thể trừng phạt một nền kinh tế thiếu hiệu quả để người ta phải đi bán vốn tự có của mình nhằm nuôi sống gia đình. Thế nên giải pháp dễ nhất là... trừng phạt nạn nhân, khiến cho họ hiểu rằng bị người khác lạm dụng thôi chưa đủ, phải bị xã hội và pháp luật trừng trị nữa thì mới đủ đô.

Kết luận: Nếu cho rằng lao động tình dục là hậu quả của hành vi phạm pháp, và vì nó là hậu quả của hành-vi-phạm-pháp nên nó xấu, cần phải cấm, thì có thể thấy ngay sự vô lý của việc coi nạn nhân của một hành vi phạm tội cũng là tội phạm. Xuất phát từ quan điểm này, tại các nước Bắc Âu, kẻ bị trừng phạt không phải lao động tình dục mà là những người mua dâm.

Thêm một lần nữa, vấn đề ở đây là mức độ. Giả thuyết cần được xem xét là: Nếu chúng ta có thể đảm bảo được rằng lao động tình dục không phải là hậu quả của một hành vi phạm pháp, thì đây hoàn toàn có thể được coi như một nghề bình thường như mọi nghề khác.

Tình dục nên được nhìn khách quan như một nhu cầu của cuộc sống từ xa xưa, chưa chắc đã cần tội phạm hóa, hay thiêng liêng hóa một hành vi vốn rất cơ bản như ăn mặc ngủ của loài người vốn dĩ

3. Lý do thứ ba chúng ta thường dẫn ra để phản đối lao động tình dục là "làm điếm sẽ bị xã hội coi thường". Lý lẽ này không phán xét việc bán dâm đúng hay sai, mà chỉ chú trọng vào thái độ của xã hội đối với nó. Chúng ta tránh xa nó vì nó là nghề dễ bị hạ thấp, danh dự và nhân phẩm dễ bị chà đạp.

Khi nhìn thấy ảnh của cô gái nổi tiếng bị đăng chình ình trên báo cho thiên hạ phỉ nhổ, bạn tôi kêu: "Làm điếm thì cũng không có gì là xấu, chỉ là bán sức lao động như bao người khác thôi. Nhưng vẫn phải chửi để con đó biết rằng muốn bản thân yên ổn thì đừng có làm điếm".

Nói một cách khác, lý lẽ của bạn tôi là: Người lao động tình dục cũng là người với đầy đủ nhân quyền. Nếu chỉ vì lao động với một bộ phận khác của cơ thể mà bị nhục mạ thì vô cùng thảm thương, vì thế, họ cần được bảo vệ khỏi sự nhục mạ đó bằng cách bị... nhục mạ lại cho đến khi hiểu ra lẽ đời (!)

Nhìn quanh, tôi không thể đếm được có bao nhiêu nghề cũng bị coi thường, chả cứ nghề lao động tình dục. Có bao nhiêu kẻ trong số chúng ta đã từng bĩu môi khinh bỉ khi gọi người khác là con ô sin, thằng cửu vạn, lũ bới rác, bọn đánh giày?

Kết luận: Nếu cho rằng lao động tình dục sẽ bị xã hội khinh rẻ, coi thường, và để họ khỏi bị khinh rẻ coi thường thì cứ ... khinh rẻ coi thường lại họ cho họ thấm cái hậu quả, suy ra có rất nhiều nghề nghiệp khác có thể cũng nên bị cấm, vì nó cũng bị khinh rẻ coi thường, và rất nhiều người lao động khác cũng bị thiên hạ khinh khi chứ không cứ gì lao động tình dục.

Vấn đề ở đây là mức độ. Sự khinh rẻ thế nào thì chỉ là lời lẽ vô tâm, như thế nào thì thành nhẫn tâm, như thế nào thì thành hưởng lợi trên nỗi thống khổ của nguời khác? Giả thuyết cần được xem xét là: Nếu chúng ta có thể đảm bảo được rằng quyền con người được tôn trọng hơn, xã hội có lương tâm hơn, ít kẻ tìm cách kiếm tiền bằng thân xác của người khác hơn, thì lao động tình dục hoàn toàn có thể được coi như một nghề bình thường như mọi nghề khác.

4. Lý do thứ tư, và là lý do được sử dụng nhiều nhất, để phản đối lao động tình dục là việc cho rằng hành vi bán dâm không thể coi ngang hàng như bán các kỹ năng khác vì nó bán một thứ mà người ta coi là quá-riêng-tư. Lý do này cũng có thể bị tranh biện lại như sau: Người cầm bút bán suy nghĩ từ tận đáy lòng mình, người nổi tiếng thậm chí bán câu chuyện của cá nhân mình từ chốn phòng the đến chuyện ân oán thù ghét của gia đình chính mình và bạn bè bằng hữu, in sách in báo, gào to lên cho cả thiên hạ biết để kiếm tiền. Những thứ đó chắc chắn riêng tư hơn việc một mẩu thịt ở giữa hai chân động chạm vào một mẩu thịt khác.

Tiếp theo, việc bán dâm không thể coi như bán các năng lực khác vì nó bán một thứ quá-thiêng-liêng. Lý do này thường xuất phát từ quan điểm đánh đồng tình dục với tình yêu. Điều này thì có lẽ không cần giải thích, vì tình dục đơn giản chỉ là bản năng sinh tồn của cuộc sống. Từ việc một tế bào sinh làm hai, cho đến phấn hoa nhờ gió để thụ tinh, hay tự nhiên như thế giới động vật đến kỳ là giao phối, con nguời cũng vậy, tình dục là một phần của vòng quay cuộc sống. Nó có thể được coi là thiêng liêng nếu nó đi cùng với tình yêu, nhưng không thể coi bất kỳ hành vi tính dục nào cũng phải là biểu hiện của tình yêu. Bởi nếu thế giới phải nhờ đến tình yêu để sinh sản, thì chúng ta đã không có mặt trên trái đất này.

Lý do kế tiếp cho rằng bán dâm là bán một thứ trần-tục, bẩn-thỉu. Tuy nhiên từ xa xưa, tình dục từng được tôn vinh như cội nguồn của cuộc sống. Những nền văn minh cổ ở sông Tigris và Euphrates có rất nhiều đền thờ với tên gọi "ngôi nhà thiên đường", thờ cúng các vị nữ thần của ái ân. Trong đền thờ này, những nghi lễ tình dục được gọi là "việc hiến dâng thiêng liêng" (sacred prostitution). Nền văn minh cổ Babylon yêu cầu tất cả các phụ nữ bất kể giàu nghèo xinh xấu phải ở lại đền thờ và ân ái với một vài người lạ mặt ít nhất một lần trong đời và nhận tiền của họ. Không ai có quyền từ chối những đồng tiền linh thiêng này. Thời cổ Hy Lạp, những hetaera thường có học vị cao, vị trí quyền lực hơn nhiều phụ nữ khác.

Tóm lại, tình dục nên được nhìn khách quan như một nhu cầu của cuộc sống từ xa xưa, chưa chắc đã cần tội phạm hóa, hay thiêng liêng hóa một hành vi vốn rất cơ bản như ăn mặc ngủ của loài người vốn dĩ. Từ khía cạnh kinh tế, cơ chế cung cầu là quy luật của cuộc sống. Một danh hài từng nói rằng sự khác nhau giữa một cuộc hẹn hò và một cuộc mua dâm là với cuộc hẹn hò, người ta hy-vọng sẽ được làm tình, với cuộc mua dâm, người ta chắc-chắn sẽ được làm tình.

Nếu lao động là vinh quang, thì lao động tình dục không nhất thiết phải bị đặt ở vị trí đối chọi với việc bán sức lao động, bất kể chân tay, sức sáng tạo trí óc, hay cơ thể đẹp đẽ với tư cách người mẫu. Một nghề không ăn cắp ăn trộm của ai, không ép uổng ai, làm ra tiền bằng công sức của chính mình là một nghề lương thiện.