Nói thêm về "Phụ/Mẫu tử tình thâm"

Bài liên quan: Phụ/Mẫu tử tình thâm

Hoinhammit, 12/12/2012

Hôm trước BBT đăng bài giới thiệu về “Phụ tử tình thâm” đã được rất nhiều người quan tâm nên hôm nay quay lại một chút để nhiều bạn có thể hiểu hơn bài hát ru này.

Trước đây và ngay cả bi chừ ở quê choa  Kỳ Eng, bọn nhammit thường chỉ được nghe bài này trong các đám ma chứ ít được nghe hát qua lời ru của mẹ. Tại các đám ma cũng chỉ nghe qua băng đĩa với lối hát xẩm trên nền đàn nhị nghe rất não nuột và u uẩn. Chính vì thế nên nhiều người vẫn cứ nghĩ đây là một bài khóc mẹ/cha khi người khuất núi chứ không nghĩ rằng là một bài hát ru con của dân choa Hà Tĩnh.

Bài hát này có rất nhiều dị bản khác nhau, thậm chí tên gọi cũng khác nhau, khi thì “Phụ tử tình thâm” lúc lại là “Mẫu tử tình thâm” tuy vậy nội dung thì đều nói chung đến các bậc sinh thành chứ không riêng gì tình cha hay nghĩa mẹ.

Lời bài hát ru có nhiều từ phương ngữ nên hơi khó hiểu với nhiều bà con không phải là người quê miềng. Tỷ như “ Dừ” (giờ, bây giờ), “nựa” (nữa), “nỏ” (không) … Hoặc vài từ hán việt mà nay ít người dùng tới như “cậy” (trông cậy, nhờ cậy) hay “đoái”(nhìn lại, trông lại)… Nói chung là để hiểu trọn vẹn bài hát ni thì các cu, các mẹt nhà nhammit phải giải thích và diễn giải cho người thân dài dài. Nhưng có vậy người ta mới yêu quê miềng rồi từ đó lại càng thêm yêu cha mẹ miềng và rồi rất rất yêu miềng, phải không nạ.

Lời bài hát còn có đoạn “Ơ... đêm nằm nghĩ lại. Nhớ đến cội thung uyên, công cù lao ai đền, nghĩa sinh thành ngày  trước” trong khi đó một chú nặc danh lại gửi lời bài hát trong phần đăng nhận xét là “Đêm nằm nghĩ lại. Nhớ đến cội thung nguyên”. BBT cũng không rõ là “thung uyên” hay “thung nguyên”, vì những từ này không có nghĩa gì cả hoặc là BBT hơi bị … dốt.

Và sau một hồi đánh vật với câu hát này thì BBT lại cho nó phải là từ “thung huyên” bưởi nó ra ri. Theo Từ điển Tiếng Việt 2011 của Trung tâm từ điển học (do nhà xuất bản Đà Nẵng ấn hành) từ “thung huyên” đồng nghĩa với từ “xuân huyên” đều là từ xưa. Có câu ca dao như này 

“Em về thưa với thung huyên

Chốn này ta đã thành duyên nhau rồi”

Vậy đúng “thung huyên” nghĩa là các bậc sinh thành, phù hợp với nội dung của lời bài hát ru. "Xuân huyên” cũng được giải nghĩa là: cha mẹ được ví với cây xuân và cỏ huyên, hai loài cây cỏ sông lâu. Truyện Kiều cũng có câu:

“Xuân huyên lo sợ biết bao

Quá ra khi đến thế nào mà hay”

Như vậy có thể nói lời hát đúng phải là “Ơ... đêm nằm nghĩ lại. Nhớ đến cội thung huyên, công cù lao ai đền, nghĩa sinh thành ngày  trước”

Nói chung hiện nay lời bài hát này rất nhiều dị bản khác nhau tùy theo cách nói của mỗi vùng miền trong tỉnh nhưng kiểu chi thì kiểu nghe vẫn rất hay và ý nghĩa, đặc biệt là đối với những người con xa quê như bọn nhammit ni nì. Rứa nên bà con nhammit cố gắng học thuộc để mà còn hát ru con, ru cháu cho đến cội “thung huyên” hây.