Địa chỉ lợi ích

Đào Tuấn

Nếu có ai đó hỏi rằng con gì chạy nhanh nhất. Câu trả lời sẽ là con xăng.

Hai sự lạ đã diễn ra trong chỉ 7 ngày. Đầu tiên, giá xăng bất ngờ “đánh úp” người dân khi “tăng thẳng cẳng” lên 1.430 đồng/lít. Nói đánh úp là bởi giá xăng thế giới thì đang giảm. Điều hành xăng dầu kiểu Việt Nam đúng là đến lạ. Thế giới tăng, ta tăng. Thế giới giảm, ta vẫn tăng. Thế giới không giảm không tăng, ta… điều chỉnh. Ngày 27.3, đến “bạn” cũng giảm giá vì giá thế giới giảm suốt. Nhưng ngày 28.3, “ta” vẫn tăng.

Nhưng đáng để nói nhất phải là nguyên nhân tăng giá xăng là tại buôn lậu. Đại khái theo  Bộ Tài chính hiện giá trong nước thấp hơn giá của các nước có chung đường biên giới với Việt  Nam từ 2.000 đồng/lít đến trên 5.000 đồng/lít dẫn đến tình trạng buôn lậu xăng dầu diễn ra phức tạp. Ta “điều chỉnh” vừa để chống buôn lậu, vừa để ngân sách khỏi bù lỗ.

Xem ra, với cách giải thích này, chính nhân dân là người phải chịu trách nhiệm vì tình trạng buôn lậu.

VietNamNet hôm qua lẩy một cái tít “Cả tạ rau không mua nổi cân thịt”. Những người trồng rau chẳng hạn, đương nhiên sẽ phải đổ mồ hôi nhiều hơn, sẽ phải thọc sâu hơn vào túi khi tần ngần đứng trước hai chữ “điều chỉnh” ngoài cây xăng. Có lẽ, cứ điều hành kiểu “ta” thế này rồi sẽ đến lúc “cả tạ rau không mua nổi lít xăng. Bởi rau, có lẽ là không thể độc quyền được.

Trong khi đó, thị trường vàng “giựt kinh phong” sau phiên đấu giá ế 24.000 tấn vàng của Ngân hàng Nhà nước.

Điều lạ là hơn 2.000 tấn vàng với giá trên trời vẫn có người mua. Mới biết để ai đó khoe khoang rằng “vẫn có mua”, không ít người phải bấm bụng.

Điều lạ là lời giải thích chính thức của đại diện Ngân hàng nhà nước sau đó: Trên Thời báo Kinh tế Việt Nam, NHNN giải thích họ chỉ “quan tâm đến việc bình ổn thị trường vàng” mà không quan tâm đến “bình ổn giá”.

Lời giải thích này nó cưỡng từ đoạt lý đến nỗi ngay cả các chuyên gia tài chính cũng không thể đưa ra một ví dụ tiền lệ về một thứ hàng hóa mà lại không liên quan đến giá. Cưỡng từ đoạt lý còn là bởi thứ mà người dân quan tâm nhất thì lại chỉ là giá. Có tình hình thị trường nào không bắt đầu và đương nhiên phải bắt đầu từ giá. Có loại bình ổn nào tách rời được yếu tố giá? Hay là chúng ta đang quay về thời kỳ tiền tiền tệ với hình thức mua bán là vật đổi vật?!

2 mặt hàng, 2 hành vi quản lý, 2 mức giá vô lý. Nhưng lại có một điểm chung.

Khi Ngân hàng nhà nước vừa tay trái ký các quyết định làm chính sách, độc quyền vàng SJC chẳng hạn, thứ độc quyền mà Tướng công an đương nhiệm, ông Nguyễn Tiến Lực, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm, Bộ Công an khẳng định: “việc quy định SJC là thương hiệu vàng quốc gia đã đem lại lợi ích cho Công ty SJC, làm phương hại đến lợi ích của các thương hiệu vàng miếng khác”. Và tay phải thì gõ búa trong một phiên đấu giá vàng. Thì câu chuyện giá vàng trong nước gần với giá vàng thế giới vẫn còn xa lắm.

Còn xăng. Nói đi nói lại mãi vẫn chỉ là câu chuyện độc quyền mà việc “điều chỉnh”, thấy rõ địa chỉ lợi ích dứt khoát không phải là người dân.